Քաղաքական քոչարի մինչև 2017

Անցած հինգշաբթին խոստացավ, բայց ոչինչ չփոխեց պետական կառավարման համակարգում՝ ՀՅԴ-ի թեկնածուները մնացին նույն կարգավիճակում, թեպետ մի քանիսի հետևից որոշակի պտտվում էր նախարարի ու մարզպետի ստվերը: Նաև դեսպանի: ՀՀԿ ԳՄ նիստը տևեց երկու ժամ ու քննարկեց Ընտրական օրենսգիրքը: Ավելացան տարաձայնությունները ՀՅԴ-ի ներսում: Բնական էր, որ ՀՅԴ արտասահմանյան կառույցները «ըմբռնումով» չէին վերաբերվելու «վարկաբեկված» ՀՀԿ-ի հետ համագործակցությանը: Նրանք ունեն կոնկրետ հարցեր, որոնց կոնկրետ պատասխանները հասկանալի են միայն Հայաստանում: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ ամերիկացին կամ ֆրանսիացին, թեկուզ հայ, ինչպե՞ս պիտի հասկանա, որ ՀՅԴ-ն ընտրություններում ձայն ստանալու խնդիր ունի և նրան պետք է ՀՀԿ-ի աջակցությունը: Նրանք (և ոչ միայն նրանք) կասեն՝ Հայաստանում ո՞վ է ընտրում՝ ժողովո՞ւրդը, թե՞ կուսակցությունները: Եվ երբ ստանան պատասխան՝ Սահմանադրությամբ՝ ժողովուրդը, գործնականում՝ ԿԸՀ-ն, հաստատ կհարցնեն՝ ինչո՞ւ էիք Սահմանադրություն փոխում, ԿԸՀ-ն փոխեիք: Հրանտ Մարգարյանը ինչպե՞ս բացատրի, որ ԿԸՀ-ն փոխելու համար պետք է իշխանափոխություն անել:
Գործնականում: Իհարկե, սա չէ գլխավորը, սփյուռքյան ՀՅԴ-ն Հայաստանի ներքաղաքական գործընթացների վրա չի ազդի: Գլխավորը համագործակցության ձևաչափի մանրամասներն են: Վահրամ Բաղդասարյանն անցած ուրբաթ ԱԺ ճեպազրույցներում ասաց. «Մենք պահի խնդիր չենք լուծում այս բանակցություններով, այս բանակցությունները միտված են ապագային: Մինչև 2017 թվականը դա կարճաժամկետ է, իսկ ես ասում եմ, որ միտված է ապագային»: Ապագայում խորհրդարանական ընտրություններն են: Եթե ՀՅԴ-ին պետք է խորհրդարան մտնել ավելի ներկայացուցչական կազմով և առավելագույն խնդիրը՝ ունենալ քաղաքական երկրորդ ուժի կարգավիճակ, նվազագույնը՝ մասնակցություն պետական կառավարման համակարգում (վարչական լծակներ և ռեսուրսներ), ՀՀԿ-ի ինչի՞ն է պետք ՀՅԴ-ն: Հարցը հռետորական է՝ բանակցում է ոչ թե ՀՀԿ-ն, այլ Սերժ Սարգսյանը: Բուն ՀՀԿ-ն բազմաշերտ ու բազմակարծիք կառույց է, որ մինչև հիմա չի բացել շերտերը և չի արտահայտել կարծիքը: Էլիտան խնդիր ունի պաշտոնները պահել, շարքայինների կարծիքը որոշիչ չէ: Անգամ էլիտան այս հարցում դժգոհ է՝ պատկերացրեք Հովիկ Աբրահամյանի դեմքը, երբ ՀՀԿ-ի հետ կոալիցիա կամ համագործակցություն է կազմվում, գործնականում ՀՀԿ-ն հանձնում է ունեցածը և ոչ թե ԲՀԿ-ին, այլ ՀՅԴ-ին: Շրջանցել ԲՀԿ-ին նույնն է, թե շրջանցել վարչապետին: Որևէ մեկը տեղյա՞կ է, թե Հովիկ Աբրահամյանն ի՞նչ կարծիք ունի կառավարության կառուցվածքային ու կադրային փոփոխությունների մասին, ի՞նչ է մտածում ՀՅԴ-ՀՀԿ հարաբերությունների առնչությամբ: Խոսուն չէ՞ նրա լռությունը: Եթե սրտով լիներ, մի քանի բառով գոհունակությունը կարտահայտեր, չէ՞, մի թերթ կամ մի կայք կգտնվեր ու հարց կտար, նա էլ սիրով կպատասխաներ: Ինչքա՞ն կձգվի ՀՀԿ-ՀՅԴ բանակցախաղը: Հիշո՞ւմ եք 2012-ը, որքան ձգեց Գագիկ Ծառուկյանը ՀՀԿ-ի հետ կոալիցիա կազմել-չկազմելու պատմությունը, նրանց քաղաքական քոչարին անսպասելի ավարտ ունեցավ՝ Գագիկ Ծառուկյանի գլխավորած ԲՀԿ-ն հրաժարվեց կոալիցիայից, բայց և հրաժարվեց խորհրդարանում կուսակցությունը ընդդիմություն հայտարարելուց, ու ստացվեց «այլընտրանքը»: Գագիկ Ծառուկյանը 2013-ին հրաժարվեց նախագահի թեկնածու առաջադրվելուց, երբ 2015-ին որոշեց սխալն «ուղղել», ստացվեց՝ ինչ ստացվեց: ՈՒ ի՞նչ է կատարվում հիմա ԲՀԿ-ում: Հովիկ Աբրահամյանը լռեց, երբ կուսակցության առաջ փակեցին իշխանության դռները, բայց դա չարյաց փոքրագույնն էր: Պարզվեց՝ կա ավելի վտանգավոր ու հեռագնա ծրագիր՝ կուսակցությունը կա՛մ մասնատել, կա՛մ «վերցնել»:

Իհարկե, քաղաքական դաշտում գաղափարական բազմազանությունն անդառնալի կորուստ չի կրի, ոչ էլ այդ կուսակցությունն իբրև պաշտոն ստանալու ուղիղ ճանապարհ ընտրածները հերթ կկանգնեն Կիևյան կամրջի մոտ, բայց կորցնելով ԲՀԿ-ն, Հովիկ Աբրահամյանը կորցնում է իրավիճակի վրա ազդելու կարևոր լծակ, միաժամանակ Սերժ Սարգսյանը ստանում է ՀՀԿ-ն պառակտելու վտանգ: Ավելի նվազ, ավելի անհավանական, բայց, հանգամանքների փոփոխության դեպքում, իրական: ՀՀԿ-ի տարբեր շերտերը կարող են շերտատվել ու խոսել բարձրաձայն, եթե չստանան ակնկալիքը: Շատ հարմար է հիմա ՀՅԴ-ն դարձնել մահակ այն ՀՀԿ-ականների վրա, որ կորցնելիք ունեն ու կարող են ճամբար փոխել, եթե առաջանա գործող նախագահ-գործող վարչապետ ընտրության անհրաժեշտություն: Ի՞նչ է դա՝ նախազգուշացո՞ւմ, վտանգի կանխարգելո՞ւմ, ՀՀԿ-ի վերաֆորմատավորո՞ւմ, երբ այլևս ոչյուրայինները բացահայտելու են իրենց: Բոլորովին պարտադիր չէ, որ այդ գործընթացները հրապարակային լինեն, ներկուսակցական լաբիրինթոսում ոմանք կկորչեն, ոմանց ձեռքին կհայտնվի Արիադնայի կծիկը: Իսկ հանրությունը կիմանա կադրային տեղաշարժերի մասին՝ համոզիչ հիմնավորումներով կամ բացարձակ անհամոզիչ՝ բնավ կարևոր չէ: ԲՀԿ-ի ներքին ապստամբությունը լավ մտածված ծրագիր է՝ նախ կուսակցությանը առաջարկ չեն անում, հետո փորձում են ներսում հրահրել տարաձայնություններ: Ո՞վ: Արտաքուստ՝ ԲՀԿ-ականները, որ համաձայն չեն ԲՀԿ նախագահի վարած քաղաքականությանը: Կուսակցության նախագահ ու խմբակցության ղեկավար Նաիրա Զոհրաբյանը ուրբաթօրյա ճեպազրույցներում պարզ ասաց. «Այո, խմբակցությունում կան պատգամավորներ, ովքեր այլ կերպ են մտածում: Նրանք կարծում են, որ լինելով կոալիցիայում, շատ ավելի արդյունավետ կկարողանանք իրականացնել մեր ծրագրերը, սակայն ես հակված չեմ դրան: Ես և իմ մի քանի գործընկերներ չենք կիսում այս տեսակետը: Մենք հարգանքով ենք վերաբերվում իրենց տեսակետին, և վստահ եմ, որ իրենք էլ հարգում են մեր որոշումը»: Գուցե հարգում են, բայց հարգանքը չի խանգարում պտտվել կառույցներում և կուսակցության նախագահի հրաժարականի հարց քննարկել: Նրանք չեն ընդունում, ինչպես կարծում է Նաիրա Զոհրաբյանը, որ համագործակցության մասին կարելի է խոսել, երբ պարզ կլինի 2017-ի քաղաքական խճանկարը, առայժմ կոալիցիայի ձևավորումը բացառվում է: ԲՀԿ-ում համարում են, որ այդ ընթացքով վտանգվում է խորհրդարանում հայտնվելու շանսը: Իրավացի են կասկածում, որ իրենք այլևս քաղաքական տերերին պետք կլինեն ու, ինչպես ընդունված է քաղաքական դաշտում, նոր տեր են որոնում, նրան, ում հետ խնդիրներ չեն ունենա և՛ պատգամավոր, և՛ նախարար, և՛ մարզպետ դառնալու նվիրական ցանկությունն իրագործելիս: Նրանք ծառայում են ժողովրդին: Ինչպե՞ս ծառայել ժողովրդին առանց պաշտոնի: Վահան Բաբայանը կամ մեկ ուրիշը բարոյական ու ֆինանսական պարտավորություն չունեն Նաիրա Զոհրաբյանի առաջ ու պատրաստ են հավատարմության կուսակցական երդումներն իրենք ընդունել, կամ տալ նրան, ով ուժեղ է: Իհարկե ԲՀԿ-ն «լիբերալ քննարկումների ոգով կուսակցություն է», ինչպես կարծում է Միքայել Մելքումյանը, բայց կուսակցական լիբերալիզմն ապրում է մինչև որոշում ընդունելը, որոշում ընդունելուց հետո լիբերալիզմը պայքար է կուսակցության դեմ: Նաիրա Զոհրաբյանի՝ իբրև կուսակցության նախագահի, դիրքերը սկսել են խարխլել ոչ միայն երիտԲՀԿ-ականները՝ ՀՀԿ-ականների դրդումով: Երբ պարզվեց, որ Արա Աբրահամյանը չհասկացված մարգարե է Հայաստանում, Վարդան Օսկանյանի մեջ նորից արթնացավ ուշացած մոհիկանը: Ճիշտ է, Վարդան Օսկանյանն այլևս ԲՀԿ-ական չէ, բայց եթե նա, որքան էլ հավանական ու անհավանական է, ստեղծի իր կուսակցությունը, կուսակիցներ կգտնի և ԲՀԿ-ից: Չմոռանանք՝ ե՞րբ, որտե՞ղ, ինչո՞ւ է ստեղծվել ԲՀԿ-ն: Մոռացկոտներին հիշեցնեմ՝ Բաղրամյան 26-ում, երբ նախագահը Ռոբերտ Քոչարյանն էր: Նախագահական երկրորդ ժամկետը լրացնող Ռոբերտ Քոչարյանը փոխատեղության խնդիր էր ուզում լուծել՝ նոր կուսակցությունով խորհրդարանական մեծամասնություն ու վարչապետի պաշտոն ստանալով: Չստացվեց: ԲՀԿ-ն մնաց Գագիկ Ծառուկյանի բիզնես-նախագիծ: Գուցե նախագահի թեկնածությունն էր սխալ ընտրվել, գուցե Սերժ Սարգսյանի կարողություններն էին թերագնահատվել, գուցե ՀՀԿ-ն ավելին էր, քան հաշվարկում էր Ռոբերտ Քոչարյանը: Նա վարչապետ չդարձավ: Փաստորեն, թարս աստղի տակ է ԲՀԿ-ն ծնվել, հիմա էլ Հովիկ Աբրահամյանի՝ խորհրդարանական ընտրություններից հետո վարչապետ մնալու հաշվարկներն են փլվում: Բայց Վարդան Օսկանյանի ինչի՞ն է պետք կուսակցությունը: Նորից քննադատելու իշխանությա՞նը: Իբրև ԲՀԿ-ական քի՞չ է քննադատել՝ սրբորեն շրջանցելով իշխանության այն ժամանակահատվածը, երբ Ռոբերտ Քոչարյանը` նախագահ, ինքն արտաքին գործերի նախարար էր: Մինչև 2017-ի մայիս ի՞նչ է հասցնելու անել: Քաղաքական դաշտի պահեստայինի նստարանի աբոնենտ Ռոբերտ Քոչարյանի համա՞ր, սեփական խա՞ղ, ինքնարտահայտման ամբիո՞ն, ի՞նչ է Վարդան Օսկանյանի մտքին: Ո՞Ւմ ընտրազանգվածն է նա «տանելու»՝ սա, թերևս, ամենակարևոր հարցն է, եթե համարենք, որ Վարդան Օսկանյանը ժառանգություն է ստացել այնքան գումար, որքան ունի, բայց խնայում է Ռոբերտ Քոչարյանը, ունի, բայց անիմաստ է համարում այդ նպատակով ծախսել Արա Աբրահամյանը, ունի և Վարդան Օսկանյանին չի տա Կարեն Կարապետյանը: Պետք լինի՝ ինքը կուսակցություն կստեղծի: Ընտանիքի համար: Եթե Վարդան Օսկանյանին հույս են տվել, որ ինքը կներկայացնի ընդդիմությունը նոր խորհրդարանում, ինչի՞ համար են ստեղծվել «Լուսավոր Հայաստանը», «Ալյանսը», «Քաղաքացիական նախաձեռնությունը»: Գիտի, չէ՞, Վարդան Օսկանյանը՝ ինչպես խորհրդարան եկավ Էդմոն Մարուքյանը, ո՞վ էր մինչ այդ Վանաձորի «հավերժական» մեծամասնական պատգամավորը, և ո՞ւր է հիմա պարբերաբար ՀՀԿ-ական ու «հավերժական ընդդիմադիր» Վիկտոր Դալլաքյանը: Կամ ինչպե՞ս ստեղծվեց «Ալյանսը»՝ իր աչքի առաջ, ո՞վ է նախագահը, որտեղի՞ց է ֆինանսավորվում: Թե՞ խնդիր է դրված նրանց առաջնորդել, որ ավելի հավաստի թվան ընդդիմադիր հայտերը, և ավելի կառավարելի լինեն: Նիկոլ Փաշինյանը հաստատ չի համաձայնի: Եթե Վարդան Օսկանյանն իսկապես վերջին մոհիկանն է, որ միայնակ ուզում է հաղթել բոլորին, թող գնա ու կանգնի «Դոլմամայի» մայթին ու թույլ չտա, որ քանդեն հին Երևանի վերջին բեկորները:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ. Գ. Մի հարց էլ կա անցած շաբաթվանից՝ օմբուդսմենինը: ՀՀԿ-ն ասաց իր թեկնածուին՝ արդարադատության փոխնախարար Արման Թաթոյան: ԲՀԿ-ն՝ իր, Մակար Եղիազարյան, Զարուհի Փոստանջյանին առաջադրեց անկախ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը, նրան պաշտպանում է ՕԵԿ-ը: Նարեկ Ալոյանին՝ Տիգրան ՈՒրիխանյանը: ՀԱԿ-ը չի որոշել՝ թեկնածու կառաջադրի՞, թե՞ ոչ: ՀՅԴ-ն ևս դեռ թեկնածու չունի: Այսօր, մինչև ժամը 18:00-ն ՄԻՊ-ի թեկնածուների փաստաթղթերը ԱԺ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողով ներկայացնելու վերջնաժամկետն է: Չկասկածեք, որ Արման Թաթոյանի և մյուսների թեկնածությունը բուռն ու համակողմանի կքննարկվի պետաիրավական հանձնաժողովում, հանձնաժողովը ԱԺ-ին կներկայացնի Արման Թաթոյանի թեկնածությունը, ու հենց նա կդառնա ՀՀ չորրորդ օմբուդսմեն: Վեց տարով: Գուցե իսկապես հենց նա, ինչպես խոստացել է, չդառնա հերթական «ամենաանհաջող կադրը» իշխանության համար, գուցե և դառնա՝ նախորդներին էլ նշանակում էր իշխանությունը, բայց ինչ-որ պահից երեքն էլ չարդարացրին «բարձր վստահությունը» և մինչև իրենց ժամկետի ավարտը չպաշտոնավարեցին: Իսկ Արման Թաթոյանը անգլերեն և ուկրաիներեն գիտի, ռուսերենն ու ֆրանսերենն էլ՝ նվեր, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու է, աշխատել է ՄԻՊ-ի գրասենյակում և, ամենակարևորը, բավարարում է ՄԻՊ-ին ներկայացվող առաջին պահանջը՝ հայտնի է հասարակությանը և վայելում է նրա համակրանքը, չէ՞ որ մինչև առաջադրումը նրա անունը գիտեին միայն արդարադատության նախարարությունում: Գուցե պարզապես նախարարի՞ հետ լեզու չեն գտնում:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ